یکی از چالش های امروز جامعه ما در حوزه فرهنگی، نگاه سلیقه ای مسئولین و بعضاٌ رویکردهای دستورالعملی برای فرهنگ سازی است.

فلان مسئول تصور می کند اگر پشت میز خود یک دستورالعمل جامع! تنظیم و به ادارت تابعه ابلاغ نماید، می تواند مشکلات و چالش های فرهنگی را حل کند، در صورتی که مشاهدات عینی و در بستر جامعه نشان می دهد که عموم مردم از اکثر این ابلاغیه ها و دستورالعمل ها خبردار نمی شوند چه رسد به اینکه بخواهند آنرا رعایت نموده و در رفتار اجتماعی خود نهادینه کنند.

امروز نگاه به فرهنگ و مسائل فرهنگی در جامعه ما به یک امر کاملا سلیقه ای تبدیل شده است، تعدد افراد و مراکز تصمیم گیری ها بیداد می کند، مداخله، تزاحم و تقاطع تصمیم در مسائل فرهنگی بسیار گسترده شده است.

برخی از افرادی که اقدامات فرهنگی انجام می دهند شناختی از فرهنگ و مسائل فرهنگی ندارند، حتی مشاهده می شود که بسیاری از عناصر تاثیرگذار فرهنگی به حاشیه رانده شده و در تصمیم گیری ها دخالت داده نمی شوند.

موازی کاری در حرکت های فرهنگی باعث شده که اقدامات صورت گرفته در عرصه فرهنگ توسط گروه های بعدی خنثی شود.

در مبانی فرهنگی هم با این مشکلات مواجه هستیم به همین دلیل مقام معظم رهبری موضوع مهندسی فرهنگ و مهندسی فرهنگی را مطرح کردند که اگر چنین اتفاقی عملی شود بسیاری از تقاطع هایی که در اجرا و تصمیم گیری ها وجود دارد به صورت مشخص مهار و کنترل می شد.

بسیاری از برنامه های فرهنگی ما برای چندین سال پیش است که با توجه به تغییر سریع دنیای پیرامونی اکنون به درد نسل امروز نمی خورد و جوانان امروز دوره جدیدی را تجربه می کنند مانند ویدئو که در گذشته به عنوان ابزار نمایش فرهنگی در اردوها مورد استفاده قرار می گرفت ولی در حال حاضر چیزی به نام ویدئو در میان ابزارهای آموزشی و کمک آموزشی دیده نمی شود، معنایی هم ندارد و هزینه ای برای آن صورت نمی گیرد بنابراین ما باید برنامه های فرهنگی خود را به روز و متناسب با نسل امروز طرح ریزی کنیم.

امروزه شبکه هایی مانند اینستاگرام و واتس آپ بر دست فیسبوک و حتی رسانه های رسمی بلند شده اند، ما در چنین شرایطی که همه چیز لحظه به لحظه روزآمد می شود برنامه ریزی های فرهنگی خود را به روز نمی کنیم، نتیجه هم این می شود که نسل فعلی زودتر از برنامه ها حرکت می کند، اندیشه ها متوقف شده در حالی که جسم ها و جنس ها در حال تغییر هستند.

در حوزه کرونا نگاه به پروتکل های ابلاغی که عمدتاً در قالب آزمون و خطا طراحی و ابلاغ می شوند این نکته ویژه را تداعی می کنند که مسئولین اجرایی کشور و استان اطلاعات ضعیفی در حوزه فرهنگ و رفتارهای اجتماعی مردم دارند.

به تعدادی از این پروتکل ها دقت نمایید

از ۱۵ تیر ماه زدن ماسک در اماکن عمومی اجباری می شود

برگزاری مراسم عروسی و عزا، نمازهای جمعه و… از روز ۱۲تیر تا اطلاع ثانوی در استان ممنوع است.

همانگونه که در نگاه اول از این ابلاغیه های دستوری برمی آید، نگاه سلیقه ای و دستورالعملی به حوزه فرهنگ سازی است؛ به عنوان مثال چه ابزاری برای الزام و اجبار عمومی مردم به زدن ماسک در اماکن عمومی وجود دارد ؟

در حوزه مراسمات عروسی، از اسفندماه راه حلی برای برگزاری این موضوع مهم ارائه نشده است برخی آمارها نشان از نصف شدن آمار ازدواج در فروردین و اردیبهشت نسبت مدت مشابه در سال گذشته دارد.

محدود کردن، ساده ترین راه ممکن است که البته عامه جامعه این محدودیت را برنمی تابد و امروزه شاهد برگزاری مراسم های رسمی و غیررسمی زیادی هستیم که نشان می دهد ابلاغیه ممنوعیت خیلی رعایت نمی شود.

ویروس کرونا به عنوان یک واقعیت در جامعه امروز ما پذیرفته شده ولی قرار است با این واقعیت زندگی کنیم بنابراین رفتارهایمان را باید طوری تعیین کنیم تا کمترین آسیب را ببینیم.

فرهنگ سازی یک مقوله پیچیده ، زمان بر و پرهزینه است نمونه آن نهادینه کردن بستن کمربند ایمنی است که با صرف زمان و الگوسازی از مدارس و رسانه و… محقق گردید.

الان هم در خصوص موضوع ازدواج و مراسم های عروسی در کنار اعلام محدودیت و ممنوعیت، ضرورت دارد مدل اعلام گردد.

بدون شک جامعه فهیم ایران اسلامی، شرایط را درک خواهد کرد و مدل برای برگزاری عروسی ها به صورت مجازی، مسافرت و در تالارها با ظرفیت محدود و البته با نظارت، توزیع غذا به صورت بسته بندی و… از جمله این مدل ها هستند.

مراقب باشیم که بحران کاهش جمعیت و ازدواج که از قبل وجود داشته است با ورود این ویروس منحوس به چالش بزرگتری تبدیل نشود.

در خصوص ماسک زدن هم دقیقاً با همین شیوه می شود عمل کرد؛ توزیع رایگان یا بسیار ارزان ماسک، مطالبه جدی در اماکن عمومی نظیر مترو، اتوبوس، تاکسی، ادارات و معابر شلوغ و… در تعامل کامل با رسانه های می تواند اکثریت را به استفاده از ماسک قانع کند.

نکته آخر هم در حوزه رفتاری مسئولین دستگاه های اجرایی است پرهیز از هرنوع تناقض در اجرا از ضروریات است.

روزگذشته اعلام شده بود که در استان نمازجمعه و مراسم های عمومی نظیر عروسی و عزا ممنوع است؛ برگزاری نمازجمعه در برخی شهرها و تناقض در ابلاغیات ستاد برگزاری نمازجمعه و ستاد مبارزه با کرونا قطعاً باعث تضعیف اعتماد مردم به ساختارهای رسمی می شود.

در حوزه عروسی نیز به همین ترتیب: از ابتدای شیوع کرونا اخبار زیادی از برگزاری مراسم های عروسی در باغ رستوران های حاشیه شهر و حتی برخی از تالارهای مجلل هتل های استان همدان وجود دارد که متاسفانه در برخی موارد از وابستگان مسئولین هم بوده و البته از نگاه مردم پنهان نمانده است.

در پایان مجدداً تاکید می گردد که برای مقابله با این ویروس منحوس، ارتقاء ضریب همدلی و انسجام و اعتماد مردم امری ضروری است که این مهم صرفاً با مصوبه و دستورالعمل اداری تحقق نخواهد یافت.

حسین ربیعی کارشناس رسانه