جهان امروز، جهان سرعت و پیشرفت، عصر ارتباطات پیچیده و عصر بمباران اطلاعات و استفاده از فرآوریهای نوین است.

امروز روز دیگر رادیو و تلویزیون  رسانه مطلق و غذای افکار مخاطب نیست. امروز هر فرد با داشتن یه گوشی همراه هوشمند در حال حمل یک جهان با خود است. شبکه ها و برنامه های متفاوت در هر زمینه و رشته ای، صفحه ها، کانال ها ، دنبال کنندها(فالورها). در اینستاگرام و تلگرام و فیس بوک افرادی حضور دارند که همچون برنامه های کامپیوتری و فیلم های علمی تخیلی شخصیت خود را طراحی کرده اند و در پشت هزاران نقاب در جلوی دوربین به ایفای نقش می پردازند.

بیان این نکته به این معنا است که نمیتوان درستی و نادرستی هر چیز را به راحتی و فقط از طریق دیدن و یا خواندن مطالب فرد مورد نظر مورد سنجش قرار داد، زیرا وزنه مناسبی برای سنجش وجود ندارد و شما فرد را بدون دیدن و شناختن از طریق  حواس پنجگانه و قدرت تفکر و تحلیل شخصیتی در ارتباط پیوسته و رودررو مورد شناسایی قرار داده اید.

مسلما همه افراد دارای خصوصیات اخلاقی سیاه و سفید هستند که شما در مراودات روزانه و معمول بسیاری از آنها را در جامعه، محل کار، وسایل حمل و نقل عمومی و حتی خانواده و نزدیکان خود از نزدیک دیده و لمس کرده اید، به همین خاطر زمانی که به صفحه شخص مورد نظر خود رفته و دنیایی رنگی و متفاوت از زندگی فرد را میبینید این برای شما شگفت انگیز و غیر قابل باور است.

شما اینجا به راحتی توانسته اید با ارزیابی و با استفاده و تکیه بر واقعیت میزان تفاوت را تشخیص دهید اما آیا برای میلیون ها نفر دیگر حاضر در دنیای مجازی نیز این شناخت برای شما وجود دارد.

این مثال ساده به ما کمک میکند تا تعریف ساده و جامعتری از سواد رسانه ای را به شما هم وطنان گرامی القاء نمایم. سواد رسانهای را شاید به سادهترین و کارآمد ترین بیان می توان به ابزاری برای حمایت از مخاطب در عصر ارتباطات امروزی بدل کرد. جامعه آگاه مردمانی هستند که میتوانند بیاموزند و بیاد بیآورند و بازآموزی کنند.

در ادامه سعی میشود تعاریف دیگری از سواد رسانه ای با محوریت جامعه شناسی، اقتصاد، فرهنگ،عدالت اجتماعی و مردم سالاری دینی ارائه شود.   

محمدرضاترابی

کارشناسی ارشد علوم اجتماعی(مردم شناسی)