یونسکو در مقدمه سلسله مباحث خود در زمینه تعریف سواد رسانه­ای، استاندارها و دستورالعمل ها، آموزش و شرح آن به این نکته توجه و تاکید می­کند که دسترسی آزادانه به اطلاعات و دریافت آنها و به دست آوردن عقیده­ها و دیدگاه های مختلف بدون مداخله دیگران، از اصول اولیه حقوق بشر محسوب می­شود.این سازمان همچینین هدف سواد رسانه­ای را 1- تعیین میزان و نحوه استفاده از رسانه ها 2- آموزش مهارت مطالعه و تماشای انتقادی و 3- توانایی تجزیه و تحلیل؛ در نظر می­گیرد.

نکته قابل تامل در این تعاریف میزان اطلاعات و نحوه برخورد با آن می­باشد. مخاطب باید بتواند در مواجهه بامطالب (عکس، فیلم، خبر و متن ...) از سطح و پوسته نمایش داده شده، جدا شده و مفهوم و عمق موضوع را مورد کنکاش قرار دهد. در برخی از موارد مخاطب باید بتواند درستی یا نادرستی هر مطلب را به واسطه میزان مطالعه و کنکاش خود مورد سنجش قرار داده و از برخوردهای احساسی و بعضا اشتباه جلوگیری کند. در فضای با وسعت نامحدود امکان غربال­گری و نظارت بسیار کم و حتی می توان گفت ناممکن است . به همین دلیل هر خبر یا نکته­ی حتی بعضا اشتباه به سرعت به تیتر اول موضوعات تبدیل شده و می تواند یک موج نا امنی یا حاشیه­ای و تنش­زا را در جامعه ایجاد کند. از طرف دیگر با پیشرفت های امروزی رسانه و در دسترس بودن آن شکی در این نیست که دولتمردان می توانند از آن به عنوان سلاح ارزشمند پراکندن شایعه و اخبار کذب در کشورهای دیگر استفاده کنند، که شواهد نیز چنین استفاده مخربی را در طول گسترش این رسانه ها در کشورهای مختلف نشان داده است و کشورهای مرتبط سلاح رسانه را بسیار مخربتر و زیان بارتر با گستره وسیع­تر و از طرفی به صرفه تر از نظر اقتصادی معرفی کردند. به همین منظور در کشورهای پیشرفته و مدرنی چون کانادا و ژاپن سالهاست که دوره­ها، برنامه­ها، همایش ها و کلاس های مختلفی در جهت آموزش، شناخت  و استفاده صحیح مخاطب از رسانه­ها برگزار می­شود و دیگر کشورها نیز به الگوبرداری از روش ها و تجربیات این دو کشور  رو­آورده و آموزش را سرلوحه کار خود قرار داده­اند. نکته مهم نهفته در موضوع این است که مخاطب باید بتواند به همه اطلاعات دسترسی داشته باشد اما باید از طرفی قدرت تجزیه و تحلیل و درک را در خود به میزان کافی پرورش داده باشد که این مهم فقط در زیر سایه آموزش صحیح و روشن بینانه به اجرا در می­آید.

امید است با توجه به مطالب و نکات گفته شده تا حدود زیادی اهمیت سواد رسانه ای، آموزش و محدوده وسیع قابل استفاده آن برای همه عزیزان روشن­تر شده باشد. در ادامه سعی می­شود نکاتی دیگر از زوایای مختلف مورد بحث و بررسی قرار گیرد. 

باسپاس

محمدرضاترابی

کارشناسی ارشد علوم اجتماعی(مردم شناسی)